Dag 26+27: Terugblik bij thuiskomst

Na eerder alleen in kleinschalige accommodaties te gast zijn geweest, zaten we de laatste dag in een groot hotel: het Sheraton Grand Panama. Grote buffetten, zwembad, tennisbaan, fitnessruimte die dag en nacht open is; dat werk. Past niet helemaal bij de rest van de vakantie, maar stiekum toch wel lekker om mee af te sluiten. En van die faciliteiten hebben we vandaag maar eens goed gebruik gemaakt. Na een uitbundig ontbijt waren we een uurtje later met het complete gezin in de fitnesszaal om ons een uur lang op de daar aanwezige apparaten uit te leven. Daarna lekker afkoelen in het zwembad. Op ons verzoek mochten we om 1400 uitchecken, dus we konden nog douchen op onze kamer voordat we de koffers voor de laatste keer inpakten. Om de tijd te doden, zijn we daarna nog even naar een mall gelopen.
Na ons in het hotel omgekleed te hebben, vertrokken we om 1545 met de taxi naar het vliegveld. We rekenden op minimaal 45 minuten reistijd, maar er stond geen file en dus waren we 15 minuten later al in de vertrekhal. Daar waren we ook nog eens direct aan de beurt. Gelukkig was mijn koffer te zwaar waardoor we nog wat spullen moesten overhevelen naar de tassen van de meiden. Nogmaals, je moet wat doen om de tijd door te komen.
Na een laatste keer Gooische Koeien en een gezamenlijk frietje waar we een eeuwigheid op moesten wachten, konden we om 1800 al gaan boarden. Mede dankij het uitermate vriendelijke en behulpzame KLM-personeel werd het een voorspoedige vlucht. Weer terug in Nederland.

Na Indonesië in 2015 hebben we wederom een fantastische reis met het gezin gemaakt. Nu de herinneringen nog vers zijn, is het tijd om de balans op te maken. Wat blijft ons bij van deze vakantie? Laten we beginnen met de hoogtepunten.

1. Veertig tinten groen
De aanwezigheid van tropisch regenwoud was een belangrijke reden om voor Panama te kiezen. En daarin zijn we niet teleurgesteld - integendeel. We hebben prachtige wandelingen gemaakt door oeroude bossen met een zeer uitbundige vegetatie. Dat begon al in het Metropolitana park in Panama City en later in Boquete en op Isla Bastimentos. Maar vooral in het National Park Soberania in Gamboa hebben we met open mond door de jungle gelopen. Wat een rijkdom.

2. It's alive!
De overvloedige natuur is een broedplaats voor een grote verscheidenheid aan dieren. Veel van die dieren hebben we van dichtbij mogen bewonderen en in veel gevallen ook op foto en video kunnen vastleggen: 2 soorten apen (white face en howler monkey), capibara's, een miereneter, kaaimannen, prachtige vlinders, agouti's (soort grote rat), leguanen, hagedissen, een piepklein kikkertje dat voor onze ogen een zweefvlucht maakte, gigantische rupsen, een bidsprinkhaan, twee- en drietenige luiaards, eindeloze mierenlegers die blaadjes vervoeren (en die gemeen kunnen bijten!), dolfijnen, een bultrugwalvis met jong (yes!),  kleurrijke krabben, vissen in fluorescerende kleuren, 3 schildpadden en zeesterren. Daar kun je wel een beginnende dierentuin mee vullen. Maar dat doen we niet, want deze dieren horen in het wild!

3. Birding
In onze reisgids hadden we al gelezen dat Panama een paradijs is voor 'birding'. Vogelspotten in goed Nederlands. Nu was dat voor ons geen reden om voor Panama te kiezen, maar allemachtig, wat een prachtige vogels hebben we gezien! In alle mogelijk denkbare kleurencombinaties en overal zijn vogels. Een paar van de mooiste foto's die we hebben genomen zijn van vogels in het wild, bijv. de toekan of de roze lepelaar. En dan te bedenken dat we maar een klein deel van de bijna 1000 soorten vogels die in dit land voorkomen hebben gezien.

4. Paradijselijke stranden
Zowel aan de Pacific coast (zuiden) als aan de Caribische zijde (noorden) hebben we waanzinnig mooie stranden gezien. Je kent het plaatje wel: fijn wit zand, helder blauw geschakeerd zeewater, palmbomen en geen mens te zien. Isla Bolanos spande de kroon; toen we hier aankwamen hebben we als kleine kinderen rondgehuppeld en een paar gigabytes aan foto's gemaakt. We hebben in deze wateren ook heerlijk kunnen snorkelen en prachtige vissen gezien. Heel bijzonder.

5. Uitzichten om van te dromen
In Panama City zaten we op het dak van het hotel aan het zwembad en keken we naar het stadsleven en de skyline. In Gamboa keken we vanuit ons balkon op de machtige Rio Chagres met het woud op de achtergrond. In Pedasi zaten we op ons kleine terras en zagen we een reusachtige boom in de tuin en de zee in de verte. In Boca Chica keken we aan het zwembad uit op de archipel van groene eilanden en het opkomend getij. In Boquete en op Isla Colon zagen we door de ramen prachtige tuinen met exotische bloemen. Het was iedere dag weer een feest om wakker te worden met zulke uitzichten.

6. Avonturen
Panama is voor velen niet zo bekend en klinkt wellicht niet zo veilig. Nadat we ons in het land hadden verdiept, wisten we al dat het met de veiligheid wel goed zat. Het is politiek stabiel en er is in vergelijking met Westerse landen niet meer criminaliteit. We hebben ons dan ook geen enkel moment onveilig gevoeld. Toch hebben we wel wat avonturen meegemaakt, de één wat spannender dan de ander. Op pad met een taxi-chauffeur die niet zo goed blijkt te kunnen zien, zelf rijden over onverharde wegen of wegen die meer op een gatenkaas lijken (en daarbij een lekke band oplopen), aangehouden worden door een motoragent bij een snelheidscontrole, urenlange fiets- of wandeltochten in de regen of bij zeer hoge temperaturen (resultaat is hetzelfde: je wordt nat), zelf ter plekke een bootje of een tour regelen met bijna geen kennis van het Spaans; we hebben avonturen genoeg beleefd. Maar dat is dan ook de charme van het zelfstandig reizen naar een ver land.

7. Kleuren
Vrolijk, dat word je ervan! Indianen vrouwen in kleurrijke gewaden, winkels en huizen in uitbundig geel, blauw, lila, oranje, paars geschilderd. Zouden de Panamezen geïnspireerd zijn door de bloemen en de vogels?

8. Ontmoetingen
Wie reist, ontmoet mensen. Soms is het een kort gesprek in de taxi met een chauffeur die de complete selectie van het Nederlands elftal van 1988 nog kan opnoemen. Een andere keer is het een barman die graag een paar woorden Nederlands wil leren. Maar ook de langere gesprekken zijn ons dierbaar. Bijvoorbeeld tijdens de kayaktocht met Amerikaanse Sue in Boca Chica of de wandeling met Hollandse Tom op Isla Bastimentos. Maar het meest bijzonder was toch de kennismaking met Theo en Ida, de 2 pensionado's die ons zo hartelijk hebben ontvangen in hun paleisje in Boca Chica. We denken met weemoed terug aan de zelfgemaakte loempia's die we bij het afscheid hebben gegeten en de talloze appjes die Senna daarna nog met Ida heeft uitgewisseld.

9. Het weer
Dat het in Panama vrijwel altijd tussen de 28 en 32 graden is, wisten we op voorhand. We wisten ook dat we in de regentijd zouden aankomen. Dat betekent dat de kans erg groot is dat het vrijwel iedere dag minimaal een uurtje flink plenst. Maar het kan ook een stuk langer regenen. In de praktijk is dit reuze meegevallen. We hebben 3 echte regendagen gehad (waarvan 1 reisdag), een aantal dagen waarin het beperkt bleef tot een paar uurtjes, maar meer dan de helft van de vakantie was het de hele dag droog met soms flinke zonnige perioden. Het heeft ons programma in ieder geval niet echt beïnvloed. En ja, dat je bij enige inspanning in dit klimaat direct als een otter gaat zweten, daar liggen we niet wakker van.

10. Het gezin
Het is heel bijzonder om een reis als deze met het gezin te kunnen maken. Het levert heel veel dierbare herinneringen op die we blijvend met elkaar delen - hopelijk nog heel lang. Maar het zijn niet alleen de imposante kijk-daar-toch-eens-ervaringen die bijblijven. Naar een eenvoudige pizzatent gaan waar de gastheer via een smartphone en een draadloze speaker salsamuziek laat horen en daar gezellig een kaartspelletje met elkaar doen, krijgt ook een plaatsje in ons hart. We hebben ook best wel diepgaande gesprekken met elkaar gehad, bijv. over geloof en toekomst. 

Was het dan allemaal rozegeur en maneschijn? Natuurlijk niet. Er waren een paar ongemakken en zaken waar we misschien meer van hadden verwacht. Het Panama-kanaal bijvoorbeeld. Een knap staaltje techniek en zo'n grote boot vlak bij maakt natuurlijk indruk, maar we zouden er niet voor terugkeren. Tientalle muggenbulten (per persoon per lichaamsdeel) was niet echt fijn. Op de een of andere manier werkt die Deet (50%!) bij ons toch niet. De dag dat Eline ziek werd als gevolg van een allergische reactie hadden we ook liever overgeslagen. De gevoeligheid voor noten is er niet minder op geworden. Op de terugweg in het vliegtuig moest ze trouwens nog een keer overgeven na het eten van een stuk brownie. Daar moeten we dus wat alerter op blijven. En als laatste: Panama is geen goedkoop land om te reizen. De prijzen voor accommodaties en restaurants zijn vergelijkbaar met Nederland, boodschappen doen is zelfs een stuk duurder. Voor de tours (boottochten, kayakken  of wandelen met gids) ben je bij elkaar ook flink wat geld kwijt en dan zijn er natuurlijk ook nog de vliegtickets. Maar we sparen hier graag voor en wat we meemaken is uniek.

Na 3,5 week gaan je bepaalde dingen opvallen. Typisch Panamese dingetjes, denken wij. Kinderwagens, daar doen ze hier niet aan. Je draagt je kind zelf. Om een weg over te steken gebruik je een overdekte passage die over de weg heen gaat. Honderden hebben we ervan gezien. Alle basisscholen zijn blauw met wit, ook typisch Panama. Voor voetballen of andere sporten zijn er speelplaatsen die altijd overdekt zijn (maar wel open aan de zijkanten). Sommige auto's zijn uitgerust met stroboscopische discolampen, kennelijk is dat toegestaan. Heel veel volwassenen fietsen rond op een piepklein BMX-fietsje. Bijna aandoenlijk om te zien. Een stuk stoerder: met een machete naar je werk gaan. Zie ik mezelf nog niet zo snel doen, maar in Panama is het kennelijk nodig. Wat muziek betreft: de liefde voor salsa is diepgeworteld. Op de radio is bijna niets anders te horen.

De enthousiaste reacties op onze reisblog waarderen we zeer, bedankt hiervoor! Zoals je kunt verwachten hebben we volop foto's gemaakt. Je bent van harte welkom in Bergschenhoek om een selectie te komen bekijken. Intussen genieten wij na van een onvergetelijke reis en dromen we al een klein beetje van een volgende verre trip, over een paar jaren. Adiós!